La Lucciola

De equinitate (Orationes, IV)

Pico orator eo levi quo omnium consensu magistri discupulos discipulique magistros fiunt tempore cum certaminis cuius participes firmiorem in orationem habendo provocant interesset et disceptationem ducentem adversarium de arte  in  utramque   partem  disputandi   peritum   alloqueretur   hanc  de  equinitate1     Cavalli2     orationem   habuit:

<< Venerande Boccia3, maxime eristis quem haec schola umquam cognovit, quod tuo insuperabili verbo meum opponere hortaris nunc argumenta mea illo auditorio quo aliqui inter maximos mihi cognitos oratores qui ulla sine dubitatione prospere facilius quam me evenire possint video, exponendo delectabo. Cum quaestio equinitas Cavalli esset, quam maxima aestimatione ac veneratione cito, vero talem rem specie humanam animantem equinum celare fundamentum omnibus manifestum est. Ipsum eius nomen – Boccia mi – id nobis subicit. Humano Cavalli fundamento tibi magna loquendi ac suadendi facultate ex natura eius mulierum preaestatium quas Terra umquam genuit propria adfirmato, autem ego proprietates tantas ut nemo qui Terram incolavit ei par esset virtute Cavallum habere adfirmo. Ergo Cavallum divinas proprietates possidere cogitetur, tamen quia de aliquo deo certe loquere non potest, ut pulcherrimis hodie auditis orationibus eo nos certamine praecedentes4 ostenderunt, tum alterum fundamentum habere necesse est: id equorum, qui deis quam beluis similiores homini serviunt et tam quam aqua vitam permittunt. Eque! Excellens creata res! Quanta laus hodie tali animali faciam, sed impediit temporis exiguitas. Equus non peccat, mentitur, prodit, quae omnia rerum natura communes – ego in primis, me miserum – homines faciunt. Cavallus vero creata ullo sine vitio res: ea attollit se et boni eius supremi ulla sine iactatione vivit. Homo se laudem faciat, sed equo, ut Cavallus est, humana gloria necesse non est et igitur, equine5, vivit >>. Sic orator assensionem totius cepit auditorii,  quod omnium  consensu victorem nuntiavit.

1. Equinitate: natura equina, neologismo
2. Cavallus-i, : D. Cavallo, genitrice di un condiscepolo dell’oratore
3. Boccia-ae: Leonardo Boccia, abile oratore ed erista del XXI secolo
4. nos certamine praecedentes: riferimento a due condiscepoli dell’oratore precedentemente sfidatisi in un dibattito di eristica sull’esistenza e sulla non esistenza di Dio

5. equine: equinamente

Andrea Satta